Συνέντευξη
"Γράφω τραγούδια για να ξεφύγω από τους εφιάλτες μου"
Ένα περιστατικό
"Ενώ βρίσκομαι σε νοσοκομείο της Μόσχας, μια μέρα έρχεται να με επισκεφτεί ο Παναγιώτης Αρώνης με ένα Ρώσο, ένα ντερέκι δυο μέτρα... Ρε Τζαβέλα, σώσε με, μου λέει ο Παναγιώτης, ετούτος εδώ μου φιλάει τα ποδάρια, τάχω κι άπλυτα και ντρέπομαι... Του λέω εγώ του Ρώσου: γιατί του φιλάς τα ποδάρια, ντρέπεται ο άνθρωπος... Τι λες, μου λέει ο Ρώσος, αυτά τα ποδάρια περπάτησαν πάνω στην Ακρόπολη. Ανατρίχιασα. Εγώ δεν είχα πάει στην Ακρόπολη. Ρε, τον λέω, σου φιλάει τα ποδάρια γιατί περπάτησες στην Ακρόπολη. Αισθάνθηκα τέτοια ντροπή που δεν είχα ανέβει στην Ακρόπολη που δεν περιγράφεται. Την άλλη μέρα ο Ρώσος αυτός, που ήταν αρχιτέκτων - πολεοδόμος, μας έφερε βιβλία και μας εξήγησε τι εστί Παρθενώνας, Δελφοί και Ολυμπία. Δεν σου κρύβω ότι από αυτούς τους ανθρώπους, τους Ρώσους, έμαθα την ιστορία της Ελλάδος και σεβάστηκα τον ελληνικό πολιτισμό".
Αντί προλόγου...
Ό,τι έγραψα το 'γραψα ασθμαίνοντας γιατί με βαραίνουν οι μνήμες. Σπαράγματα μόνο είναι ό,τι θα διαβάσεις... Σπαράγματα λόγου από έναν άνθρωπο που στάθηκε όρθιος, άντεξε την ερημιά και την οδύνη με μόνο αποκούμπι - μπάλσαμο για την ψυχή μου, όπως ο ίδιος λέει- την ποίηση και το τραγούδι.
Πρέπει να καταλάβεις τη γενιά τη δικιά μας. Έχουν αλλάξει οι συνθήκες σήμερα και παράγουν αντίθετους ανθρώπους. Εμείς είμαστε μια γενιά της θυσίας, της προσφοράς και των στερήσεων. Όταν μπήκαν στην Ελλάδα οι Γερμανοί καταχτητές, οι Ιταλοί και οι Βούλγαροι μοναρχοφασίστες και είδαμε την ταπείνωση της πατρίδας μας, καταλάβαμε ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε έτσι.
Ξεπήδησαν οργανώσεις από κάτω, από τους απλούς ανθρώπους. Μέσα σ' αυτές συνθήκες της πάλης παίζαμε τη ζωή μας κορώνα - γράμματα. Παρατήσαμε το παιχνίδι, την κιθάρα και τον έρωτα, πιάσαμε τα όπλα και στήσαμε ένα παιχνίδι με το χάρο. Χορεύαμε αγκαλιά με το Χάρο.
* Έρωτας είναι κι αυτός...
- Αυτός κι αν ήταν έρωτας. Τον οποίο δεν τον απαρνηθήκαμε, τον συνεχίζουμε πενήντα χρόνια τώρα. Τέτοια τούβλα έχουμε μέσ' στο κεφάλι μας. Ήμασταν σαν τη φλογισμένη βάτο του ευαγγελίου, πυρπολημένα δέντρα, πυρπολημένες υπάρξεις, είχαμε όραμα να ελευθερώσουμε την πατρίδα, να χτίσουμε έναν καινούργιο κόσμο. Κι είναι τότε που ήρθαν οι κομμουνιστές από τις εξορίες και μας γαλούχησαν με το πνεύμα της ανθρωπιάς, της συμπόνοιας, της αλληλεγγύης, της ισότητας και της αδελφοσύνης. Όλα αυτά στην παιδική μας την ψυχή, που ήταν άγραφο χαρτί και αγνή τελείως, ήρθαν και καταγράφηκαν και γίναν η συνείδηση μας. Μας ξυπνήσανε οι άνθρωποι, ανοίξαν τα μυαλά μας. Μας μίλησαν για ωραία πράγματα, για ειρήνη, συναδέλφωση, αλληλεγγύη, για απελευθέρωση της γυναίκας από την κουζίνα και για τις άλλες ταπεινώσεις της. Όλα αυτά μπήκαν στην ψυχή μας και δεν τα ξεχάσαμε ποτέ.
Εκεί στα χωριά πού δρούσαμε στη διάρκεια του αγώνα οι άνθρωποι ήταν τσοπάνηδες. Μόνο πέτρες, βράχια και δάση βλέπανε. Πολλοί απ' αυτούς μπορούσαν να σε σκοτώσουν για να σου πάρουν ένα ζευγάρι παπούτσια, το σακκάκι ή και τη ζώνη ακόμα. Όταν ήρθε το ΕΑΜ είδες μια μεταμόρφωση αυτών των ανθρώπων που έτριβες τα μάτια σου. Ανέβαζαν έργα θεατρικά, έπαιζαν, τραγουδούσαν. Γίνονταν οι ίδιοι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και διευθυντές θεατρικών και μουσικών έργων.
Μα είναι δυνατόν αυτοί οι κατσαπλιάδες, οι λήσταρχοι, οι κατσικοκλέφτες; Και όμως ήταν. Αυτό ήταν το μεγάλο επίτευγμα του ΕΑΜ, που δημιούργησε τον καινούργιο Έλληνα, τον σκεπτόμενο δημιουργό, τον υπεύθυνο πολίτη και όλοι αυτοί οι άνθρωποι σάπισαν στις φυλακές. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να υπογράψουν και να βγουν έξω. Διότι γι' αυτούς υπογραφή σήμαινε κατά κάποιο τρόπο ότι ήτανε προδότες. Αυτά μας κράτησαν όρθιους και αποφασισμένους να πεθάνουμε για τις ιδέες και το όραμά μας. Όχι μόνον να ελευθερώσουμε την πατρίδα αλλά να χτίσουμε κι έναν καινούργιο κόσμο. Κόσμο αλληλεγγύης, αδελφοσύνης και συμπόνοιας.
* Τι στράβωσε και δεν τον χτίσατε;
- Η γενιά μας επάλεψε και νίκησε. Και τότε ήρθαν οι Αγγλοι ως δήθεν σύμμαχοι και έκαναν χειρότερα πράγματα και από τους Γερμανούς. Έδωσαν όπλα στους χτεσινούς προδότες και άρχισαν να μας σκοτώνουν, να μας βασανίζουν, να μας καίνε, να μας βιάζουν. Αυτό ήταν τερατώδες, οι προδότες να γίνονται πατριώτες και οι πατριώτες να ονομάζονται προδότες. Δεν το σήκωνε η συνείδησή μας. Έχοντας ζήσει όλα αυτά, θά 'πρεπε φυσιολογικά να σε μελαγχολεί η σημερινή εποχή του ενδοτισμού, των ελαστικών συνειδήσεων, της αποθέωσης του χρήματος, της διαπλοκής αλλά και της κρίσης της αριστεράς. Άκου κάτι. Οι ιδέες μας δεν διαψεύστηκαν. Δεν εφαρμόστηκαν σωστά. Το λάθος δεν είναι ο μαρξισμός, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός. Το λάθος ήταν στις ηγεσίες του ΚΚΣΕ και των Λαϊκών Δημοκρατιών και της δικής μας ηγεσίας, που δεν εφάρμοσαν σωστά τις αρχές και μετέτρεψαν τη δικτατορία του προλεταριάτου σε δικτατορία επί του προλεταριάτου.
* Η σημερινή εικόνα της αριστεράς δεν πείθει ότι επρόκειτο μόνο για λάθη ηγεσιών...
- Θα μιλήσουμε για τη σημερινή αριστερά, ωστόσο θέλω να σου τονίσω ότι στη δίνη και στα αδιέξοδα που βρίσκεται σήμερα η ανθρωπότητα αναδεικνύεται και πάλι ως μοναδική λύση ο σοσιαλισμός. Μή ξεχνάς τι είπε ο Σπάρτακος από την αγχόνη του: θα επιστρέψω και θά 'μ°α εκατομμύρια. Θα μείνουμε λίγο ακόμα στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Ο τρόπος που χτίσαν τα πράγματα δεν ήταν σωστός. Θα σου πω κάτι. Δεν μπορείς να ξεφύγεις από την ελληνική σκέψη. Έχουν σωθεί τα μάτια μου να διαβάζω και να γράφω. Οι Έλληνες συλλάβανε την ύψιστη ιδέα του ανθρώπινου γένους, τη δημοκρατία. Δεν μπορείς να ξεφύγεις απ' αυτό. Το μεγάλο λάθος των Ρώσων είναι ότι δεν εφάρμοσαν τη δημοκρατία. Μη νομίζουμε ότι οι αστοί είναι ηλίθιοι. Η δημοκρατία που εφαρμόζουνε βέβαια είναι μια φενάκη, αλλά τους δίνει το σήμα όταν αντιδρά ο λαός για το λάθος τους. Πέτάνε λοιπόν τότε ένα κόκκαλο, κερδίζουν χρόνο, αναπροσαρμόζονται και προχωράνε. Εμείς πηγαίναμε στο γκρεμό και όποιος τολμούσε να πει ότι πηγαίναμε λάθος τον στήνανε στα έξι μέτρα ή τον στέλνανε στη Σιβηρία και το ψυχιατρείο.
Έχω κάνει τρία χρόνια στη Ρωσία και ξέρω τι σπουδαίος, τι φοβερός λαός είναι οι Ρώσοι. Ξέρω πώς δούλεψαν, όχι σαν σκυλιά, σαν λιοντάρια δούλεψαν για τη σοβιετική πατρίδα. Αν δεν υπήρχε ο ρούσικος λαός το σοβιετικό καθεστώς θα είχε πέσει από τα πρώτα βήματά του. Είναι ένας λαός που μας λατρεύει, που μας θεωρεί ημίθεους.
* Αυτός ο φοβερός ρωσικός λαός σύρεται σήμερα στην εξαθλίωση και στα πορνεία του πολιτισμού της Δυτικής Ευρώπης χωρίς ουδείς να αντιδρά.
- Ναι, διότι το πρότυπο που έχουν επιβάλει οι νικητές είναι ένα ανθρωποειδές που κυνηγάει το κέρδος. Όμως ο ρούσικος λαός θα σηκωθεί, διότι πρόκειται για λαό γιγάντων. Έχει όλο το έμψυχο και άψυχο υλικό να ξαναχτίσει τον σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο διδαγμένος απ' τα λάθη του. Η Ελλάδα αντιστέκεται ακόμα πολιτικά και πολιτιστικά. Εδώ παράγεται τέχνη ακόμα. Η μουσική της Ελλάδας είναι παγκόσμιας εμβέλειας. Δεν μιλώ για τα σκουπιδοτράγουδα και τους σκουπιδοκαλλιτέχνες. Μιλώ για το ρεμπέτικο τραγούδι, το λαϊκό τραγούδι, μιλώ για το φαινόμενο Μίκης Θεοδωράκης, τον Μάνο Χατζιδάκι και τους επιγόνους τους. Μέσα σ' αυτήν την κατάπτωση και την κυριαρχία του αμερικάνικου τρόπου ζωής υπάρχει μαγιά που αντιστέκεται ακόμη εδώ στην Ελλάδα. Την Ευρώπη βέβαια την έχουν ισοπεδώσει.
* Αφού τό 'φερε η κουβέντα, καιρός να σταθούμε στις μουσικές, τα τραγούδια και τα ποιήματα που γράφεις.
- Εγώ είμαι λάτρης του ρεμπέτικου. Το θεωρώ το πιο επαναστατικό είδος της ελληνικής μουσικής. Το αντάρτικο εκφράζει μια εποχή μόνο, το άλλο είναι τρόπος ζωής. Οι ρεμπέτες αρνούνται τον τρόπο ζωής της αστικής τάξης, αρνούνται την ηθική της. Ο ρεμπέτης ποτέ δεν θα πάει να σε καρφώσει στον μπάτσο, στην προσωποποίηση δηλαδή της εξουσίας. Αρνούνται τη γλώσσα της αστικής τάξης, αρνούνται τον έρωτα όπως τον βλέπουν οι αστοί. Ο ρεμπέτης όταν μιλάει για έρωτα, μιλά σαν παιδάκι 14-15 χρόνων. Δεν φουμάρει τσιγάρο, κι όταν φουμάρει φουμάρει μαύρο. Για τον ρεμπέτη αυτός που παίρνει πρέζα είναι το "λάχανο", είναι το κορόιδο. Το χασίσι δεν είναι πρέζα, δεν υπάρχει νεκρός στο ανθρώπινο γένος από χασίσι. Αυτά τα ξέρω και μέσα από τον κόσμο της φυλακής. Οργάνωσαν δικό τους τρόπο ζωής οι ρεμπέτες και δικούς τους νόμους ηθικής. Είχαν τα δικά τους τραγούδια και τους δικούς τους χορούς, αρνούμενοι την ευρωπαϊκή μουσική του φοξ τροτ, των βαλς και των ψευτοτανγκό. Οι ρεμπέτες ανάστησαν τον χορό των χορών, τον ζεϊμπέκικο, καθώς και τους καρσιλαμάδες (αντικριστοί χοροί) που είναι ρυθμοί 9/8. Ο ρυθμός αυτός ανιχνεύεται στην ποίηση της Σαπφούς. Ανάστησαν επίσης τον χασάπικο, που είναι ο χορός της στρατιάς του Μ. Αλεξάνδρου, το γρήγορο χασάπικο (χασαποσέρβικο) αδελφός χορός του πεντοζάλη των Κρητικών που είναι χορός των Σαλαμινομάχων. Τους δόχμιους χορούς 5/8 και 8/8 που χόρευαν οι αρχαίοι Έλληνες στα δρώμενα των γιορτών του Διονύσου, επίσης τον αδελφό ρυθμό 5/4 που χορεύουν μέχρι σήμερα οι Τσάκωνες και αναπαριστά τον μίτο της Αριάδνης, το ρυθμό των 7/8 που είναι ο εθνικός μας χορός, καθώς επίσης και το γαϊτανάκι που αναπαριστά τον Λαβύρινθο.
* Από πού τα ξέρουμε όλα αυτά;
- Τα ξέρουμε από τα αρχαία κείμενα και τις παραστάσεις που υπάρχουν στα αγγεία. Οι Έλληνες θεωρούσαν πρωταρχικό στοιχείο του τράγουδιού την ποίηση. Από την ποίηση, απο τον ήχο δηλαδή του λόγου, έπρεπε να αναβλύζει η μουσικότητα καίη μελωδία. Το δε μέτρο του στίχου επέβαλλε τον ρυθμό. Κληρονόμοι της αρχαίας αντίληψης για το τραγούδι είναι οι ρεμπέτες. Ο δεύτερος σταθμός του ελληνικού τραγουδιού είναι το λαϊκό με τους Τσιτσάνη Βαμβακάρη κ.ο.κ. και ο τρίτος το έντεχνο. Αυτά όλα καθώς και το δημοτικό είνάιτα τραγούδια που επηρέασαν εμένα.
* Μπορεί να τα ξέρουμε από τα αρχαία κείμενα, τα αγγεία και τις παραστάσεις τους, αλλά εσύ δεν γράφεις τραγούδια επειδή τα διάβασες, κάτι βαθύτερο σε σπρώχνει...
- Δεν είμαι ούτε ποιητής ούτε συνθέτης. Γράφω αυθόρμητα για να ξεφύγω απο τους εφιάλτες που έζησα στη φυλακή και στα βασανιστήρια. Δεν είναι, λοιπόν, τίποτε άλλο τα τραγούδια μου παρά το αποτέλεσμα της πάλης με αυτούς τους εφιάλτες, ο καημός μου, θα έλεγα.
* Μόνο που φαντάζομαι ότι ήσουν καλλιτέχνης και πριν από τους εφιάλτες...
- Ήμουν. Έμπλεξα όμως με την επανάσταση. Παράτησα την κιθάρα και πήρα το όπλο. Τώρα που τελείωσε η πάλη με τα όπλα, εγώ επέστρεψα στην πηγή. Επέστρεψα στην παιδική μου ηλικία κατά κάποιον τρόπο. Καλύτερα με το τραγούδι παρά με τις σφαίρες.
* Ακούγοντας κανείς το όνομά σου, δυο λέξεις του έρχονται αυτόματα στο νου. Αντάρτικα τραγούδια. Αυτά όμως είναι ο Πάνος Τζαβέλας ή κάτι περισσότερο και άγνωστο στο ευρύ κοινό;
- Το αντάρτικο τραγούδι ήταν μια υποχρέωση. Υποχρέωση με την έννοια, αφού το έζησα, έπρεπε να το καταγράψω και να το δώσω στο λαό που το δημιούργησε. Παράλληλα όμως έγραφα και δικά μου τραγούδια. Βέβαια ουδέποτε είχα σκεφτεί να δουλέψω σαν επαγγελματίας. Βρέθηκα στην Πλάκα χωρίς να το καταλάβω, όπου εκτός απο τα αντάρτικα έλεγα και δικά μου τραγούδια, καταρχάς συνθέσεις μου πανω στην ποίηση του Φώτη Αγγουλέ. Τον Φώτη Αγγουλέ, αυτόν τον παραγνωρισμένο προλετάριο, τον σύντροφο μας στη φυλακή και τους αγώνες. Είναι τότε λοιπόν που ήμουνα στην Πλάκα όταν ήρθαν οι εταιρείες και μου ζήτησαν να γράψω σ* δίσκους τα αντάρτικα τραγούδια και στη συνέχεια τα δικά μου. Έγραψα δύο δίσκους στη μεγαλύτερη δισκογραφική εταιρεία που υπήρχε τότες.
* Για ποιους δίσκους μιλάμε;
- Ο ένας ήταν "ζωντανός", γραμμένος μέσα στο "Λήδρα". Είναι ο δίσκος "Από το αντάρτικο λημέρι" και ο άλλος το "Για σε πατρίδα μας Ελλάδα". Αυτά που είδα και έζησα μέσα στην εταιρεία όμως δεν ταίριαζαν με το χαρακτήρα μου, ούτε με τις αντιλήψεις και την ιστορία μου. Ίντριγκες, δολοπλοκίες, μίσος και ανταγωνισμός...
Παράτησα λοιπόν την εταιρεία, παράτησα και τα μεγάλα μαγαζιά της Πλάκας, με τη βοήθεια της Μελίνας, η οποία μαζί με τα σκυλάδικα έκρινε σωστό να κλείσει και τις μπουάτ. Μετά από αυτά τα γεγονότα εγώ πέρασα στην περιοχή των Εξαρχείων. Στην αρχή στην οδό Αραχώβης, στην μπουάτ "Κλωθώ", μετά στην οδό Μεθώνης στην "Περεστρόικα" και μετά στην Εταιρεία Σκηνοθετών της οδού Τοσίτσα. Εκεί τραγουδούσα πλέον τα δικά μου τραγούδια. Όταν έκλεισε αυτός ο κύκλος, πέρασα στου Ψυρρή, στο καφενείο "Τάκη 13". Στήσαμε εκεί ένα καινούργιο πρόγραμμα με βάση το ρεμπέτικο και ό,τι πιο ποιοτικό υπήρχε στο λαϊκό και στο έντεχνο τραγούδι. Όταν του Ψυρρή έπηξε από τα μαγαζιά και άρχισε το τσιφτετέλι πάνω στα τραπέζια, τότε πήραμε τα όργανα και φύγαμε και από 'κεί. Η διαδρομή που σου περιέγραψα αποτυπώνεται στους 9 δίσκους που έχω κάνει συνολικά. Οι έξι τελευταίοι είναι σε μικρές εταιρείες, δεν περιέχουν σουξέ, απευθύνονται σε σκεπτόμενους ανθρώπους, δεν είναι εμπορικοί. Διότι δεν είμαι επαγγελματίας, ερασιτέχνης ήμουν και παραμένω.
* Και σήμερα τι κάνεις;
- Και τώρα τραγουδάω ακόμα σε απόμερα στέκια, σε φτωχογειτονιές, με τη Νατάσσα πάντοτε, το βάσανο μου. Σήμερα, όπως πάντα άλλωστε, συνεχίζουμε να είμαστε εκτός νόμου. Όπως ήμαστε και από τους Γερμανούς έτσι είμαστε και από τους Πασόκους.
* Εξόριστος και πάλι δηλαδή;
- Οπωσδήποτε. Τα κλειδιά της μουσικής εδώ στην Ελλάδα τα κρατούν οι πολυεθνικές εταιρείες και τα Μέσα Μαζικού Εκμαυλισμού. Τα δε πρόσωπα που ζητούν είναι θηλύκια φωνή για τους άνδρες και αντρικές για τις γυναίκες. Ουδένα ενδιαφέρει η μουσική, η μελωδία και ο ρυθμός. Τους ενδιαφέρει μόνο η νευρόσπαστη κίνηση και τα κάλλη των γυναικών. Τραγούδι μέσα από τα σκέλια, δηλαδή με απλό μισάνοιγμα του στόματος. Μέσα σ' έναν τέτοιο κόσμο το τραγούδι που σέβεται τον εαυτό του δεν έχει θέση. Γι' αυτό και αποσύρθηκαν. Πού είναι οι αδελφοί Κατσιμίχα, πού είναι ο Μούτσης, η Καραϊνδρου, ο Χρήστος ο Λεοντής, που είναι οι τραγουδιστές, ο Γιώργος ο Ζωγράφος, ο Ηλίας ο Λογοθέτης, ο Γιώργος ο Μεράντζας, η Νατάσσα, η Καγιαλόγλου, η Βενετσάνου. Πού είναι όλοι αυτοί και πού να βρουν θέση; Όταν το ανώριμο πολιτιστικά βλαχοπασόκ με συνεργούς τούς πρώην αριστερούς που πούλησαν την ψυχή τους για μια καρέκλα έχουν πιάσει όλα τα πόστα;
* Μην ανησυχείτε, διότι τα καλά πόστα, τα μέγαρα δηλαδή, τα έχει καταλάβει το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ.
- Μα αυτοί είναι χειρότεροι. Το Μέγαρο σήμερα, ο Χ. Λαμπράκης δηλαδή, ελέγχει τα πάντα. Το χτίσανε με δικά μας λεφτά, κατεστρεψαν μια πλατεία και στραγγάλισαν όποια κίνηση πολιτισμού δεν μπορούν να ελέγξουν.
Μόνο σαν χώρος που συναγελάζεται η πλουτοκρατία και τα λένε οι κυράτσες περιωπής λειτουργεί πλέον. Ο Λαμπράκης έχει θέσει εκτός νόμου το ελληνικό τραγούδι, όπως πριν από αυτόν είχαν κάνει και τα ωδεία. Μας έχει ρημάξει με την κλασική μουσική. Η δυτική μουσική είναι προσαρμοσμένη στον δυτικό άνθρωπο. Είναι μια μουσική όπως όλες οι άλλες, σ' άλλους αρέσει, σ' άλλους όχι. Είναι μουσική εγκεφαλική. Το ελληνικό τραγούδι αναβλύζει από την καρδιά και απευθύνεται στην καρδιά.
* Κουλτούρα είναι κι αυτή...
- Κουλτούρα είναι, αλλά δεν περνάει, απ' ό,τι φαίνεται, και πολύ σε μας. Οι Δυτικοί πήρανε απο τους Έλληνες τη συγκερασμένη κλίμακα την οποία δημιούργησε ο Αριστόξενος 1.900 χρόνια πριν την ανακαλύψει ο Μπαχ. Οι ρεμπέτες και οι λαϊκοί πήραν από τη δυτική μουσική την αρμονία και την ενσωμάτωσαν στο ελληνικό τραγούδι.
* Θα πήγαινες να τραγουδήσεις στο Μέγαρο;
- Το κτίριο είναι τέλειο, αλλά δεν είναι ο χώρος μου. Ο στόχος αυτού του χώρου, του Λαμπράκη δηλαδή, είναι να επιβάλλει τη δυτική κουλτούρα. Κάτω τσαρούχια και φουστανέλλα και πάνω το φράκο...
* Μπορούμε να ξεφύγουμε από το Μέγαρο;
- Βεβαίως. Να ξανακάνουμε ό,τι κάναμε το '60. Ένας Μίκης θα μπορούσε να το κάνει και πάλι αυτό.
* Υπό την προϋπόθεση ότι γράφεται ποιοτικό τραγούδι και δεν ακούγεται...
- Υπάρχουν ταλέντα, νεαρά παιδιά που, αν τα ακούσεις, παθαίνεις την πλάκα της ζωής σου. Δεν είναι στα πρότυπα όμως των δισκογραφικών εταιρειών, οι οποίες αφού εξάντλησαν όλα τα μελό, επιζητούν πλέον το παράξενο, θέλουν αυτά όλα που σου είπα πιο πριν. Δεν υπάρχει, λοιπόν, χώρος σήμερα να αναπνεύσουν αυτά τα φοβερά νέα ταλέντα που υπάρχουν και στην Αθήνα και στην επαρχία. Τραγουδούν και αυτοί στα δικά τους στέκια τα μικρά, όπως κάνουμε κι εμείς. Αυτές οι νησίδες είναι που σώζουν το ελληνικό τραγούδι.
Γι' αυτό και το ελληνικό τραγούδι δεν χάνεται, δεν θα χαθεί...